Statystyka w prokuraturze to najwyższy priorytet: najważniejsze, żeby w tabelkach się zgadzało. Jak zatem prokuratura kreuje alternatywną rzeczywistość w majestacie prawa, wywalając przy tym ofiary przemocy domowej poza pole systemowej ochrony bezpieczeństwa?
Negatywne przesłanki procesowe, czyli takie, które stanowią podstawę umorzenia, reguluje art. 17 par. 1 Kodeksu postępowania karnego. Kodeks pozwala umorzyć sprawę, kiedy:
- czynu nie popełniono lub brakuje danych, dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia;
- czyn nie ma znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa;
- społeczna szkodliwość czynu jest znikoma;
- ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze;
- oskarżony zmarł;
- nastąpiło przedawnienie karalności;
- postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone albo wcześniej wszczęte i toczy się;
- sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów karnych;
- brak skargi uprawnionego oskarżyciela;
- brak wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej, chyba że ustawa stanowi inaczej;
- zachodzi inna okoliczność wyłączająca ściganie.
Umorzenie śledztwa następuje m.in. wówczas, gdy postępowanie nie dostarczyło podstaw do wniesienia aktu oskarżenia. Aby postępowanie można było uznać za przeprowadzone, prokurator musi podjąć określone czynności. Niestety, w znakomitej większości spraw nie dokonuje się nawet jednej czynności sprawdzającej lub się ją pozoruje. I tu uwaga: warto wiedzieć, że tak zwane czynności sprawdzające muszą być odzwierciedlone w aktach postępowania, do których jako zawiadamiająca i pokrzywdzona masz wgląd! Możesz też zażądać, by o podejmowanych czynnościach w sprawie cię informowano.
Jaką podstawę umorzenia postępowania w przypadku przemocy domowej prokuratura stosuje najczęściej? „Konflikt okołorozwodowy” i „awantura domowa” – to dyżurne hasła na usprawiedliwienie zachowania agresora, używane głównie po to, aby sprawę anulować i się nie narobić. Pamiętaj, to nie są okoliczności pozwalające na umorzenie postępowania! Co ciekawe, gdy na melinie dochodzi do awantury i przestępstwa, prokuratura nie ma problemów z odróżnieniem sprawcy od ofiary i nie stanowi to dla niej podstawy do umorzenia postępowania.
Kolejny absurdalny powód pozbywania się spraw w prokuraturze to twierdzenie, że przemoc psychiczna… nie istnieje. Zdarza się też, że prokuratura odmawia wszczęcia postępowania, „bo to sprawa dla sądu rodzinnego” (choć, jak wiemy, sprawy karne nie leżą w jurysdykcji sądów cywilnych). Kolejnym, uniwersalnym i szczególnie pojemnym powodem – jednocześnie szczególnie ogłupiającym, bo nic nie stwierdzającym – jest (używane powszechnie) twierdzenie, że „brak danych, dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa”. Oczywiście, bez wskazania, jakich konkretnie danych brak.
Były i takie uzasadnienia, że quantum (ustalona liczba) dowodów musi być większe – mimo że żaden przepis nie zobowiązuje do określonego quantum dowodów. Przestępstwo można stwierdzić na podstawie jednego dowodu! Obdukcja po pobiciu, nagrania i sms-y z groźbami karalnymi – dla prokuratury to za mało, potrzebni są jeszcze świadkowie!
Najbardziej jednak ulubionym powodem umorzeń jest stara sprawdzona „znikoma szkodliwość społeczna czynu”. Tak, w Polsce przemoc domowa i niealimentacja, zdaniem prokuratury, mają znikomą szkodliwość społeczną czynu.
Podsumować można to tak: każdy powód dobry, byle zatuszować skalę przemocy domowej. Zgodnie z jakimś niepisanym chorym założeniem, że czegokolwiek doświadczyłaś – najwidoczniej ci się należało. Otóż NIE!
Pamiętaj, że po otrzymaniu postanowienia o umorzeniu bądź odmowie wszczęcia postępowania masz prawo do wniesienia zażalenia, masz na to 7 dni od dnia doręczenia pisma. W zażaleniu napisz, dlaczego twoim zdaniem decyzja o umorzeniu została wydana przedwcześnie, albo dlaczego podjęte działania były iluzoryczne. Jeśli działasz sama i nie czujesz się na siłach, nie musisz w zażaleniu wysuwać konkretnych zarzutów, jednak warto to zrobić, na przykład wskazać, że nie dokonano żadnych czynności sprawdzających, nie przesłuchano świadków ani pokrzywdzonych, nie zapoznano się z dowodami, przyjęto błędną kwalifikację czynu. W takim przypadku koniecznie powołaj się na „Wytyczne Prokuratora Generalnego w sprawie zasad postępowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej” (szczególnej uwadze polecamy pkt II, czyli Postępowanie przygotowawcze) – czyniąc to, w zażaleniu bezwzględnie należy wykazać, czy prokuratura zastosowała się do pełnego katalogu czynności określonego w wytycznych, jeśli nie zastosowała się, to znaczy, że działała na szkodę pokrzywdzonej celem umorzenia postępowania.
Zawsze korzystaj z pełnej ścieżki prawnej (odwoławczej). I informuj prokuratora generalnego, jak jego podwładni ignorują jego wytyczne.
