Michael P. Ghiglieri
„Ciemna strona człowieka. W poszukiwaniu źródeł męskiej agresji”
Wydawnictwo W.A.B., 2001
Michael Ghiglieri, profesor antropologii Uniwersytetu Północnej Arizony (Northern Arizona University), na łamach swojej książki zastanawia się, czy mężczyźni rodzą się ze skłonnością do przemocy. Skłonność do gwałtów, agresji, wojen, rywalizacji jest wpisana w męskie DNA – twierdzi autor – podobnie jak u innych naczelnych, które Ghiglieri obserwował w Afryce.
„Dzięki żyjącym na swobodzie szympansom poznajemy naturalny kontekst terytorialności, wojny, współpracy pomiędzy samcami, solidarności i dzielenia się zasobami, nepotyzmu, seksizmu, ksenofobii, dzieciobójstwa, morderstwa, kanibalizmu, poligamii oraz rywalizacji o partnerki pomiędzy grupami spokrewnionych samców – zachowań, które wyewoluowały w toku doboru płciowego” – pisze Michael Ghiglieri.
A gdzie tu miejsce dla kobiet, aż chce się zapytać. Ta koncepcja męskiej dziedzicznej agresji zakłada, że kobiety są łupem i narzędziem do przekazywania kolejnym pokoleniom zwycięskich genów – wobec czego stawiamy opór, nie godząc się na biologiczną hierarchię. Cywilizacyjna powłoka, przykrywająca reprodukcyjne prawa natury, jest cienka, twierdzi Ghiglieri. Kultura, którą stworzono, z jej prawem, zasadami moralnymi, religią, prawami człowieka, nauką, sztuką, pokojowymi regułami rozwiązywania konfliktów – to zaledwie naskórek. Jesteśmy dumni z naszych cywilizacyjnych postępów, czujemy swoją wyższość nad innymi gatunkami, nie lubimy, gdy przypomina się nam o naszym zwierzęcym pochodzeniu, a jednak wystarczy drobna rysa, nagły brak zasobów, jedzenia, wody, miejsca – i naskórek pęka, również wtedy, gdy kobiety stawiają opór.
Książkę nie wystarczy przeczytać, należy przeczytać ją krytycznie – bo choć autor neguje istotność socjalizacji, podkreślając na każdym kroku priorytet genów, to przecież wiemy, bo uczy nas tego historia, że w sytuacjach krytycznych znajdują się ludzie, kobiety i mężczyźni, którzy umieją poświęcić się dla innych. Ludzie, którzy mają, jak każdy z nas, instynkt przetrwania, ale są w stanie przedłożyć ponad niego dobro drugiego człowieka.
